Μιχάλης Ράπτης - Στοιχεία Πολεοδομικής

Εισαγωγικό σημείωμα
 

Το έτος 1940 ο Μιχάλης Ράπτης - Πάμπλο, βρίσκεται με την σύντροφο του στο Παρίσι. Έχει φύγει από την Ελλάδα την περίοδο της δικτατορίας του Μεταξά. Από το 1938 βρίσκεται στην Γαλλία όπου συνδέεται με το κέντρο του διεθνούς τροτσκιστικού κινήματος. Με την είσοδο του στην Γαλλία, μαζί με την γυναίκα του Έλλη Δυοβουνιώτη γράφονται σαν φοιτητές στο Πανεπιστήμιο στο Παρίσι. Τον Σεπτέμβρη του 1938 παρακολουθεί το ιδρυτικό συνέδριο της 4ης Διεθνούς.  Στο συνέδριο της 4ης Διεθνούς εκπροσωπούνται 2 ελληνικές οργανώσεις, ο Μιχάλης Ράπτης εκπροσωπεί την ΕΟΚΔΕ, στην οποία ηγείται ο Παντελής Πουλιόπουλος, και ο Γιώργος Βιτσώρης την ΚΔΕΕ. 

Στο Παρίσι ζει και την έναρξη του πολέμου, καθώς και την κατάρρευση του γαλλικού μετώπου και την κατάληψη της Γαλλίας από τους ναζί του Χίτλερ. Εκείνη την χρονιά σε μια προσπάθεια να αντισταθμίσει τα θλιβερά αυτά γεγονότα αποφασίζει να ασχοληθεί με το αντικείμενο σπουδών του και γράφει μία μελέτη πάνω στην πολεοδομική.

Όπως διαβάζουμε και στην πολιτική του αυτοβιογραφία:

"Οχυρωμένοι πίσω από την περίφημη Γραμμή Μαζινό, οι Γάλλοι δεν ανησυχούν ιδιαίτερα από την έκρηξη του πολέμου. Στο μέτωπο επικρατούσε μία θεαματική ηρεμία, ένα κλίμα ¨παράξενου είδους πολέμου¨, όπως το ονόμαζαν οι Γάλλοι, και που τερματίστηκε ξαφνικά, απότομα, όταν οι Γερμανοί παρέκαμψαν τη Γραμμή Μαζινό και εισήλθαν ακάθεκτοι από το Βέλγιο στην Γαλλία, τον Μάιο του 1940. 

    Τότε, όταν έλειψε η φρούδη προστασία από τα τείχη και τα όπλα, διαπιστώθηκε ακόμα μια φορά η αλήθεια μιας διάγνωσης θεμελιωμένης από τον καιρό του Θουκιδίδη, από τους βαθύτερους παρατηρητές του φαινομένου των πολέμων στην πρώιμη ακόμα ανθρωπότητα μας: Ό,τι σε τελευταία ανάλυση, η μόνη αληθινή προστασία είναι ο άνθρωπος, ως άτομο και κοινωνία, το ηθικό του, η διάθεση του να αγωνιστεί, χωρίς υπολογισμούς για το κόστος των θυσιών του.  Πράγμα που έλειπε σε μεγάλο βαθμό στη Γαλλία του 1940, όπου η μεν πιο συντηρητική παράταξη της χώρας, θανάσιμα τρομαγμένη από την εμπειρία του Λαϊκού Μετώπου, ευχήθηκε σχεδόν τη γερμανική εισβολή σαν συνώνυμο εξασφάλισης της κοινωνικής ¨τάξης¨, ενώ ένα μεγάλο μέρος της ηττημένης Αριστεράς, όπως σημείωσα ήδη, είχε περάσει πρακτικά σε μια ηττοπαθή κατάσταση, ύστερα από την απροσδόκητη, παρά φύση συμφωνία Hitler - Stalin.

    Το είχαμε ρίξει στο διάβασμα για να βρούμε κάποιον αντιπερισπασμό στην ολοένα και μεγαλύτερη ανησυχία μας για τις θολωμένες προοπτικές μπροστά μας. Αλλά χωρίς να πέσουμε στην καταπληκτική αμεριμνησία που είχε καταλάβει τους περισσότερους γάλλους φοιτητές της εποχής, οι οποίοι, ενώ κατέρρεε το μέτωπο και προχωρούσαν οι σιδερένιες φάλαγγες των Γερμανών, φαινομενικά τουλάχιστον, δεν ενδιαφέρονταν παρά αν θα προλάβουν να περάσουν τις εξετάσεις του μοιραίου καλοκαιριού του 1940. Με είχε καταλάβει ξαφνικά μεγάλο ενδιαφέρον για τις πολεοδομικές μου σπουδές, σε βαθμό που συνέταξα γρήγορα ένα ¨Εγχειρίδιο Πολεοδομίας¨ το πρώτο τέτοιο κείμενο που δημοσιεύτηκε στην Ελλάδα. Η δημοσίευση του έγινε το ίδιο εκείνο καλοκαίρι. Θα υπάρχει, φαντάζομαι, κάποιο αντίτυπο στην Εθνική μας Βιβλιοθήκη."  [1]

Αυτή τη μελέτη του Μιχάλη Ράπτη δημοσιεύουμε εδώ. Δημοσιεύτηκε με τον τίτλο "Στοιχεία Πολεοδομικής" από τον εκδοτικό οίκο Σ. Φωτιάδου το 1940.  Το διάγραμμα της ύλης του κειμένου είναι το εξής: 

Γενικά περί εξελίξεως των πόλεων, 

Υγιεινή των πόλεων, 

Αισθητική των πόλεων,

Αρχιτεκτονική των πόλεων, 

Κυκλοφορία, Ύδρευση, Φωτισμός, 

Νομοθεσία, 

Προς την πόλη του μέλλοντος.

Όπως προκύπτει και από την βιβλιογραφία που παρατίθεται η συγκεκριμένη μελέτη διαλέγεται με τα σύγχρονα της εποχής της επιστημονικά έργα, δίνοντας ένα αρμονικό και άρτιο επιστημονικό έργο. Πρόκειται για ένα κείμενο που διαβάζεται ευχάριστα και από κάποιον που δεν είναι ειδικός και τεχνικά καταρτισμένος πάνω στην συγκεκριμένη θεματική.  

Η δημοσίευση τέτοιων κειμένων βοηθούν νέους και νέες που ασχολούνται με το εν λόγω επιστημονικό αντικείμενο, ώστε να δουν την εξέλιξη της επιστημονικής σκέψης στον τομέα τους. Επίσης λόγω της προσωπικότητας του συγγραφέα έχει ενδιαφέρον και για τους ερευνητές και μελετητές που ενδιαφέρονται για τους διανοούμενους και αγωνιστές του εργατικού κινήματος και της αριστεράς. Αυτές οι μη πολιτικές πτυχές του έργου τους, μας βοηθούν να έχουμε μια πιο πλήρη εικόνα των διαφόρων πτυχών μιας προσωπικότητας που συνήθως μελετάμε για τις ιδέες του ή για την δράση του.

Πρόκειται επίσης για ένα επιστημονικό έργο, όπου την χρονική περίοδο πριν την εκπόνηση του, όσο και μετά από αυτήν, ο συγγραφέας βρίσκεται σε έντονη θεωρητική αλλά και πρακτικά πολιτική δράση. Λίγα χρόνια αργότερα εκλέγεται γραμματέας της 4ης Διεθνούς, ενώ είναι φυματικός...

Να ευχαριστήσουμε τον Δημήτρη Λιβιεράτο που μας εμπιστεύτηκε αυτή την μελέτη του Μιχάλη Ράπτη από το αρχείο του και μας προτρέπει και στην δημόσια χρήση της!

Για την εργασία κάνε κλικ στο παρακάτω:
Μιχάλης Ράπτης - Στοιχεία Πολεοδομίας

Χάρης Κωστούλας

[1] Μιχάλης Ράπτης (Πάμπλο), Η πολιτική μου αυτοβιογραφία, σελ. 68 -69, εκδόσεις Ίκαρος