Οι τροτσκιστικές οργανώσεις της Κατοχής

 του Δημήτρη Λιβιεράτου

Κατά το διάστημα της δικτατορίας 4ης Αυγούστου συνελήφθησαν πολλοί Τροτσκιστές. Όπως όλους τους κρατούμενους τότε, χωρίς δίκη  τους έστελναν σε διάφορα στρατόπεδα εξορίας στα νησιά. Μερικούς έστελναν σε παλαιά φρούρια – στρατόπεδα. Μια μεγάλη ομάδα  τροτσκιστών, περί τους 40 ήταν κλεισμένη στο παλαιό  μεσαιωνικό φρούριο της Ακροναυπλίας που ήταν πάνω στο λόφο του Ναυπλίου. Οι Τροτσκιστές ήταν οργανωμένοι σε Ομάδα Συμβίωσης για να υποφέρουν τη ζωή τους καλλίτερα. Αντιμετώπιζαν εκτός από την φυλακή του φασιστοειδούς καθεστώτος και μια εσωτερική τρομοκρατία από τους περίπου 500-600 οπαδούς και μέλη του ΚΚΕ που ήταν κι αυτοί εξόριστοι. Οι Τροτσκιστές βρισκόντουσαν έτσι σε διπλή φυλακή-εξορία.

Όμως δεν εγκατέλειπαν την ιδεολογική τους ζωή. Πάντα συζητούσαν τα ζητήματα του Κινήματος. Και μάλιστα αναλυτικότερα αφού αναγκαστικά είχαν αρκετό καιρό. Τα καθημερινά ζητήματα φαγητού, καθαριότητος και ότι άλλο μπορούσαν να τακτοποιήσουν με συντροφικότητα και έτσι να έχουν περισσότερο καιρό για μόρφωση και συζήτηση.

Το 1940 είχε αρχίσει ο πόλεμος στην Ευρώπη και φαινόταν ότι θα απλωθεί σε ευρύτερους χώρους. Έγινε μεγάλη συζήτηση στην Ακροναυπλία μεταξύ των   συντρόφων της ομάδας ΕΟΚΔΕ, με ηγέτη τον Παντελή Πουλιόπουλο και την ΚΔΕΕ, που εκπροσωπούσε ο Άγις Στίνας. Θέματα: Πόλεμος- ΕΣΣΔ- Κατάσταση στην Ελλάδα- Το ζήτημα της ενότητας των τεταρτοδιεθνιστών. Οι εισηγήσεις του Παντελή γράφτηκαν σε τρία συνηθισμένα σχολικά τετράδια,  συνόλου 240 σελίδων. Γράφτηκαν με το χέρι του Χρήστου Αναστασιάδη. Νέος δημοσιογράφος που γνώριζε άριστα την ελληνική γλώσσα, γι’ αυτό δεν βρίσκουμε κανένα λάθος ορθογραφικό, συντακτικό.

Όλοι οι Τροτσκιστές δήλωναν ότι είναι οπαδοί της Δ’ Διεθνούς  που ιδρύθηκε την 3 Σεπτεμβρίου 1938 σε ένα προάστειο  του Παρισιού. Είχαν μάθει ότι ιδρύθηκε, αλλά αγνοούσαν τις λεπτομέρειες. Και οι δυο ομάδες αντιπροσωπεύτηκαν στο  Συνέδριο. Η ΕΟΚΔΕ από τον Μιχάλη Ράπτη –Πάμπλο που τότε πήρε αυτό το όνομα και η ΚΔΕΕ από τον Γιώργη Βιτσωρη. Δεν γνώριζαν τις θέσεις που υιοθετήθηκαν. Η απομόνωση ήταν σκληρή στην Ακροναυπλία κατά τη διάρκεια της μεταξικής δικτατορίας.

Ήταν κάτι το εκπληκτικό, μερικές δεκάδες επαναστάτες, κάτω από αυτές τις άθλιες συνθήκες, αλλά και κάτω από την καταπίεση των σταλινικών του ΚΚΕ μέσα στη φυλακή, να κάνουν τέτοιες συζητήσεις.  Από ότι ξέρουμε ήταν η μοναδική οργανωμένη σε τέτοια κλίμακα και χρόνο συζήτηση σε στρατόπεδο της Ευρώπης.

Ολόκληρη η χώρα εκείνη την εποχή είχε βουλιάξει στο σκοτάδι της φασιστικής δικτατορίας. Όταν κανείς διαβάζει τις εφημερίδες της, περιοδικά και οποιοδήποτε άλλο έντυπο, αισθάνεται βαθύτατη θλίψη για το πέσιμο και το κατάντημα μιας τόσο ζωντανής χώρας σαν την Ελλάδα.

Αλλά και μέσα στις φυλακές και εξορίες , οι σταλινικοί είχαν εγκαταστήσει το σκοταδισμό της μονολιθικότητας. Και να φανταστεί κανείς ότι αυτή τη μονολιθικότητα του σταλινικού σκοταδισμού εκπροσωπούσε στην Ακροναυπλία ο Ιωαννίδης. Ελάχιστοι διανοούμενοι μέσα στις φυλακές τολμούσαν να αντιδράσουν. Γι’ αυτό, όλη αυτή τη περίοδο, εκ μέρους τους, τίποτε το αξιόλογο δεν γράφτηκε στις φυλακές.

Έτσι αποκτούν μεγάλη σημασία  οι συζητήσεις που τότε έκαναν οι Τεταρτοδιεθνιστές και μερικοί άλλοι σκεπτόμενοι επαναστάτες στις φυλακές και εξορίες του μεταξικού κράτους. Για μερικούς φαίνονται , ίσως, βυζαντινολογίες αυτές οι λεπτές διαφορές στα πολιτικά και θεωρητικά ζητήματα, που απασχολούσαν τους κρατούμενους. Όμως αποκτούν μιαν ευρύτερη σημασία για εκείνη την περίοδο  επειδή είναι τα μοναδικά, ίσως, ελεύθερα κείμενα σκέψης. Και είναι κρίμα που πολλά από τα κείμενα εκείνα δεν έχουν ακόμη δημοσιευθεί.

Στο ζήτημα του πολέμου πήραν θέσεις αντιπολεμικές. Ήττα του καπιταλισμού και στα δυο στρατόπεδα, επαναστατικός ντεφαιτισμός και μετατροπή του ιμπεριαλιστικού πολέμου σε εμφύλιο και σοσιαλιστική επανάσταση. Ο πόλεμος   ήταν ιμπεριαλιστικός και από τις δυο πλευρές. Παρέμενε όμως το καθήκον υπεράσπισης της Σοβιετικής Ένωσης, πρώτου εργατικού κράτους, με το καθήκον μέσα στον πόλεμο να ανατραπεί η σταλινική γραφειοκρατία. Και σ’ αυτό το σημείο υπήρξαν ιδεολογικές διαφορές μεταξύ των συντρόφων.

Η συζήτηση κράτησε πολλούς μήνες και δεν τέλειωσε. Πρόλαβαν τα πολεμικά γεγονότα. Οι Τεταρτοδιεθνιστές ήταν τότε χωρισμένοι σε δυο οργανώσεις. Την ΕΟΚΔΕ (Πουλιόπουλος) και ΚΔΕΕ (Στίνας). Η ενότητα δεν πραγματοποιήθηκε. Πολλοί δραπέτευσαν την περίοδο του 1941-1942 και συνέχισαν τον αγώνα τους χωρισμένοι, αλλά συνεργαζόμενοι. Περίμεναν την επαναστατική διέξοδο από το πόλεμο, ακολουθώντας τις διαφορετικές τους γραμμές.

Πέρασαν πολλές περιπέτειες. Πολλοί σκοτώθηκαν από Έλληνες, Ιταλούς, Γερμανούς, σταλινικούς. Πολλοί νέοι σύντροφοι προστέθηκαν στον αγώνα .

Όταν το 1945 έγινε φανερό ότι δεν πρόκειται να υπάρξει επαναστατική διέξοδος και νέα μεγάλη περίοδος δοκιμασίων περιμένει τους επαναστάτες, συνέχισαν τις συζητήσεις και ενοποιήθηκαν τον Ιούλιο του 1946. Πολλοί από τους συζητητές των εξοριών και της Ακροναυπλίας λείπουν από το Συνέδριο. Έχουν δολοφονηθεί. Μεταξύ αυτών και ο ηγέτης αγωνιστής διανοούμενος Παντελής Πουλιόπουλος, που τον εκτέλεσαν οι Ιταλοί φασίστες με πολλούς άλλους,  στο Νεζερό 6 Ιουνίου 1943.

 ------------     --------      -----------

6 Απρίλιου  1941 γερμανικές δυνάμεις επετέθησαν στην Ελλάδα. Σε λίγες μέρες είχαν διαλύσει το μέτωπο και μπήκαν στην Αθήνα. Στη συνέχεια πραγματοποίησαν την εισβολή στην Κρήτη με την οποία ολοκλήρωσαν την υποδούλωση της Ελλάδας. Προσπάθησαν σε συνεργασία με τους Ιταλούς που ακολούθησαν στην κατακτημένη Ελλάδα, να χρησιμοποιήσουν τον παλαιό μεταξικό μηχανισμό. Έτσι να συνεχίσουν και επιτείνουν  την εκμεταλλευτική καταπίεση του ελληνικού λαού.

Όμως ήδη είχε αρχίσει η διάλυση αυτού του δικτατορικού μηχανισμού. Στις εξορίες, ιδιαίτερα των νησιών, οι εξόριστοι που αντιμετώπιζαν  και την απειλή της πείνας, με όποιο τρόπο μπορούσαν δραπέτευσαν. Στην Ακροναυπλία δυσκολότερη η κατάσταση. Όχι μόνο επειδή η διοίκηση εξακολουθούσε να κρατάει σκληρά τη φυλακή, αλλά και επειδή οι σταλινικοί από μέσα εμπόδιζαν κάθε απόπειρα δραπέτευσης . Την ονόμαζαν προβοκάτσια. Ακόμη ίσχυε το ΓερμανοΣοβιετικό σύμφωνο και είχαν την αυταπάτη μιας ιδιαίτερης μεταχείρισης.

Οι εξόριστοι που γυρίζαν , οι περισσότεροι στην Αθήνα- Πειραιά, εύρισκαν τους συντρόφους  ακόμη μερικούς από τους παλαιούς πυρήνες.  Αυτοί οι σύντροφοι που γύριζαν από τις εξορίες αντιμετώπιζαν πολλά προβλήματα. Να βρουν κατοικία, μια δουλειά να ζήσουν και προ παντός να προμηθευτούν καινούριες (πλαστές) ταυτότητες να μπορούν να κυκλοφορούν. Η οργάνωση φτωχή δεν είχε πόρους να βοηθήσει. Οι παλαιοί που είχαν μείνει εκτός φυλακής- εξορίας βοηθούσαν με όλες τους τις δυνάμεις.

----------    ------    -------

Η Ε.Ο.Κ.Δ.Ε. που είχε πραγματοποιήσει τη Συνδιάσκεψη της ενότητας του 1937 είχε σαν έντυπο τον «Προλετάριο». Κάποια στιγμή σταμάτησε την έκδοση από τις καταδιώξεις του μεταξικού καθεστώτος. Επανεκδόθηκε στην Κατοχή σαν όργανο της ΕΟΚΔΕ. Τέσσερα φύλλα μέχρι τον Μάρτιο 1943. Το Νοέμβριο 1942 κυκλοφόρησε και το θεωρητικό όργανο «Διεθνιστής».

Η ΕΟΚΔΕ με ηγέτη τον Παντελή Πουλιόπουλο που είχε εκλεγεί στο συνέδριο του 1937, από την αρχή ήταν με την άποψη του Τρότσκι για τον χαρακτηρισμό της ΕΣΣΔ, της Σοβιετικής Ένωσης, σαν βαθειά εκφυλισμένου εργατικού κράτους.  Καθήκον των επαναστατών παρα τις ιδεολογικές διαφορές και καταδιώξεις  που υποφέρουν, είναι να υπερασπίσουν αυτό το ακόμη Εργατικό Κράτος. Αναφέρουμε μερικούς από τους εναπομείναντες συντρόφους εκείνης της περιόδου. Βρυχωρόπουλος, Σωτήρης Γουδέλης, Γιάννης Γουδέλης, Νίκος Κονδυλίδης, Μιχάλης Λίλης, Χρήστος Αναστασιάδης, Βοιλης Στέλιος (Κατσαμπρόκος).

Η ΕΟΚΔΕ συνέχιζε μέχρι τις αρχές 1943. Τότε έγιναν συζητήσεις με ομάδα εξωκομματικών Τεταρτοδιεθνιστών και δημιούργησαν το ΚΚΔΕ-Κόμμα Κομμουνιστών Διεθνιστών Ελλάδας. Με όργανο της Κεντρικής Επιτροπής το «Διεθνιστή» και θεωρητικό πολυσέλιδο «4η Διεθνής» πολυγραφημένο. Τον Ιανουάριο 1944 συνήλθε η Β’ Συνδιάσκεψη. Συνέχισε την έκδοση του «Διεθνιστή» σαν όργανο της Κ.Ε.  Με αυτό το σχήμα έφτασαν  το τέλος της Κατοχής.

Στη περίοδο 1939-1942 έγινε προσπάθεια ενοποίησης με την ΚΔΕΕ- Κομμουνιστική Διεθνιστική Ένωση Ελλάδας. Όπως είχε αποφασίσει η Ιδρυτική Συνδιάσκεψη της 4ης Διεθνούς που συνήλθε το Σεπτέμβριο 1938 στο Παρίσι έπρεπε να ενωθούν όλες οι ομάδες που μίλαγαν στο όνομα της 4ης Διεθνούς.  Παρόμοια απόφαση είχαν πάρει και στις συζητήσεις της Ακροναυπλίας. Αλλά  δεν ολοκληρώθηκαν. Η ΚΔΕΕ υποστήριζε ότι ήδη είχε γίνει η μετάλλαξη και ήταν ήδη καπιταλιστικό κράτος. Η ΚΔΕΕ ανασυγκροτήθηκε από τους δραπετεύσαντες  Τροτσκιστές. Στο τέλος του 1942 δημιούργησαν το ΚΔΚΕ – Κομμουνιστικό Διεθνιστικό Κόμμα Ελλάδας.  Από τους συντρόφους που έλαβαν τότε μέρος αναφέρουμε τους Άγι Στίνα (Σπύρο Πρίφτη) Δημοσθένη Βουρσούκη, Γιάννη Ταμτάκο (Βεργή) Κώστα Ρήγα (Τζαβάρα), Χ. Καλλέργη (Αντώνη Γιαννακόπουλο), Παναγιώτη Τσούκα, Νίκο Αραβαντινό, Σωτήρη Σμυρλή, Λουκά Καρλιάφτη, Γιάννη Θεοδωράτο- Μαστρόγιαννη. Αναφέρεται πάντα στη 4η Διεθνή. Εκδίδει εφημερίδα το «Εργατικό Μέτωπο» και θεωρητικό όργανο τη «Διαρκή Επανάσταση».

Παρά τις διαφωνίες τους οι δυο οργανώσεις συνεργαζόντουσαν  και συνέχισαν τις επαφές και συζητήσεις τους καθ’ όλη τη διάρκεια της Κατοχής. Μέλη και οπαδοί τους είχαν κοινή πολιτική και συνδικαλιστική δραστηριότητα. Τα κύρια ζητήματα που απασχόλησαν τις τροτσκιστικές ομάδες ήταν η Αντίσταση για τον χαρακτηρισμό του ΕΑΜ, το Ρωσικό ζήτημα και η Οργανωτική Ανασυγκρότηση. Υπάρχουν πολλές αποφάσεις και άρθρα στα έντυπα αυτών των οργανώσεων. Η εχθρότητα των σταλινικών της ηγεσίας του ΚΚΕ ήταν συνεχής . Σε καμμιά περίπτωση δεν ήθελαν να επιτρέψουν στους Τροτσκιστές να είναι στο ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, Εργατικό ΕΑΜ. Η εχθρότητα αυτή έφτασε μέχρι την εξόντωση των Τροτσκιστών. Πολλοί δολοφονήθηκαν στη διάρκεια της Κατοχής και τα Δεκεμβριανά.  Τους σκότωσαν επειδή ήταν Τροτσκιστές, όπως είχαν κάνει οι σταλινικοί στη Σοβιετική Ένωση. Αλλά οι σταλινικοί σκότωσαν και πολλούς άλλους που προερχόντουσαν από τις δικές τους γραμμές. Πολλούς που ήταν μέσα στο Κίνημα Αντίστασης. Όπως τον Δαμασκόπουλο, τον Ασημίδη, τον Σκαφίδα και εκατοντάδες άλλους. Κάθε έναν που θα έφερνε αντίρρηση, συζήτηση για την πολιτική της σταλινικής ηγεσίας.

----------------------------

Εκτός των δυο αντιπροσωπευτικών τροτσκιστικών οργανώσεων  υπήρχαν και άλλες που υποστήριζαν τις θέσεις. Όλες αυτές συγκεντρώθηκαν μετά τον πόλεμο σε μια Οργανωτική  Επιτροπή που προετοίμασε και πραγματοποίησε το Ενοποιητικό Συνέδριο , τον Ιούλιο 1946 σε μια χαράδρα της Πεντέλης. Περίπου σαράντα σύντροφοι, με τη παρουσία αντιπροσωπείας της 4ης Διεθνούς αποτελούμενη από τον αμερικάνο Σέρρυ Μάγκαν- Πατρίς  και τον Μιχάλη Ράπτη- Πάμπλο.

-------------------    --------------   ---------

Αναφέρουμε  στη συνέχεια την «Περιφερειακή Επιτροπή Διεθνιστικού Κομμουνιστικού Κόμματος Θεσσαλονίκης» . Λειτούργησε  όλη τη διάρκεια της Κατοχής αποκομμένη από το κέντρο της Αθήνας- Πειραιά. Εφημερίδα είχε τη «Σπίθα». Η πλειοψηφία ήταν υπερασπιστική και για το Κίνημα Αντίστασης είχε παρόμοιες θέσεις με το ΚΚΔΕ. Έδρασαν στο Κίνημα Αντίστασης, όπου μπορούσαν, στο συνδικαλιστικό κίνημα και να σημειώσουμε ότι εκεί δεν αντιμετώπισαν αυτή τη δολοφονική στάση  όπως των σταλινικών της Αθήνας. Αναφέρουμε μερικούς συντρόφους: Κώστας Καροτσέρης, Παναγιώτης Βασιλειάδης, Δημήτρης Σαββόπουλος, Κώστας Πανταζής, Δημοσθένης Παπαδόπουλος, οι αδελφοί Στέλιος και Πέτρος Παπαδόπουλοι. Η οργάνωση είχε περίπου 50 μέλη.

Μια άλλη σημαντική ομάδα που προήλθε από στελέχη του ΚΚΕ,  από τον Αρχειομαρξισμό και άλλοι ανεξάρτητοι σχημάτισαν, ύστερα από μια ιδεολογική και οργανωτική πορεία, το ΕΣΚΕ  Επαναστατικό Σοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδας. Στη πορεία πρόσθεσε και το Κομμουνιστικό και έγινε ΕΣΚΚΕ. Ηγέτης  του ο παλαιός Γραμματέας του ΚΚΕ Θωμάς Αποστολίδης, τυπογράφος, που συνελήφθη από τους  Γερμανούς Γκεσταπίτες και δολοφονήθηκε το Σεπτέμβριο 1944, συνδικαλιστής και συνέχεια Γραμματέας της ισχυρής Ομοσπονδίας Τύπου.  Στελέχη του ΕΣΚΚΕ ήταν ο Κώστας Αναστασιάδης, ο Βασίλης Αναστασιάδης, ο Τάκης Τσαβέας, Αναγνωσταράς, Ηλίας Παρασκευάς . Κώστας Τριμης, Γιώργης Δαλαβάγγας, Δημήτρης Λιβιεράτος.

Η βασική γραμμή του στον αγώνα της Κατοχής  «θα ακολουθήσει σταθερά και σε όλη την έκταση την πολιτική του Ενιαίου Μετώπου από τα πάνω και από τα κάτω σε σχέση με το ΚΚΕ και τις άλλες εργατικές οργανώσεις».

Για την ιστορία αναφέρουμε ότι έκανε πρόταση να προσχωρήσει στο ΕΑΜ , αλλά το ΚΚΕ το έβαλε σαν απαράβατο όρο στις άλλες οργανώσεις να μη γίνει δεκτή η προσχώρηση. Μπορούσε να δέχεται και βασιλόφρονες οργανώσεις, σε καμμιά περίπτωση της αριστερής αντιπολίτευσης.

Ο Θωμάς  Αποστολίδης συνελήφθη τον Σεπτέμβριο 1944 από τους Γερμανούς ναζί και εκτελέστηκε  σε λίγες μέρες. Ούτε ένα μήνα από την αποχώρηση και ήττα τους. Το υπόλοιπο του Κόμματος, ιδιαίτερα η νεολαία αμέσως μετά τον πόλεμο προσχώρησε στην Οργανωτική Επιτροπή των Τροτσκιστικών οργανώσεων που οργάνωσαν και πραγματοποίησαν το Ενοποιητικό  Συνέδριο του Ιουλίου 1946 από όπου προήλθε το Κομμουνιστικό Διεθνιστικό Κόμμα Ελλάδας, (Τμήμα της 4ης Διεθνούς).

Άλλη μια Τροτσκιστική Ομάδα της Κατοχής ήταν η ΕΠΙΘΕΣΗ. Δημιουργήθηκε το 1941 από Ανεξάρτητους Τροτσκιστές και το 1942 πήρε το όνομα ΕΠΙΘΕΣΗ. Σπύρος Πηλίτσης, Γιώργος Δόξας, Χαράλαμπος Πηλίτσης,  αδελφοί Κοβάνη, Λουκάς Μαργώνης και άλλοι.

Εκείνη περίπου την εποχή δημιουργήθηκε και η ΟΜΑΔΑ ΚΑΛΛΙΘΕΑΣ από παλαιούς Σπαρτακιστές. Το 1943 συγχωνεύθηκαν στην ΕΠΙΘΕΣΗ. Εφημερίδα η ΕΝΩΣΗ. Σκοπός η ενοποίηση όλων των τροτσκιστικών ομάδων. Δημιούργησαν την ΕΝΩΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ. Τον Μάρτιο 1945 ενώθηκαν στο ΕΔΚΕ και προσχώρησαν στο Ενωτικό Συνέδριο του Ιουλίου 1946.

Όταν αργότερα  τα χρόνια 80,90 αναζητούσα  Τροτσκιστές που είχαν σκοτωθεί να τους καταγράψω, βρήκα πολλές περιπτώσεις σε επαρχίες που στην Κατοχή δεν είχαν καμμιά επαφή με την Αθήνα, Πειραιά, Θεσσαλονίκη. Εκεί που λειτουργούσαν οι ομάδες των Τροτσκιστών. Τον άγριο καιρό της Κατοχής δύσκολες οι επικοινωνίες και πιο δύσκολες οι συνδέσεις. Υπήρχαν πολλοί που δρούσαν μόνοι τους είτε σε μικρές ομάδες που είχαν καταφέρει να  συγκεντρώσουν. Σε μερικά μέρη αναφέρεται, έβγαζαν και έντυπα, πολυγραφημένα από τα οποία δεν μας έχουν μείνει αντίτυπα. Ίσως οι επόμενοι, να βρουν τέτοια  σε κάποια υπόγεια, αποθήκες, σπιτιών. Έχει συμβεί μέχρι τώρα και ελπίζουμε να επαναληφθεί.

Από διαφορετικές πηγές μπόρεσα να  αντιληφθώ, ότι υπήρχαν σε πολλά επαρχιακά μέρη. Να αναφέρω πρώτα την Θήβα όπου στην πόλη και περισσότερο στα χωριά της περιφέρειας υπήρχαν δεκάδες οργανωμένοι και συμπαθούντες. Παρά τις απώλειες που είχαν επέζησαν και μετά τον πόλεμο. Τα χρόνια 45 και μετά οι οργανώσεις ήρθαν σε επαφή  με συντρόφους στη Καβάλα, το Μεσολόγγι που συνέχισαν. Στα περισσότερα μέρη χάθηκαν  . Ακόμη και αν επέζησαν της Κατοχής επακολούθησε η άγρια περίοδος  αντίδρασης, τρομοκρατίας μετά τον πόλεμο και έπαψαν να λειτουργούν. Τέτοιες περιπτώσεις αναφέρω στο Αγρίνιο, Κεφαλονιά, Γύθειο, Πάτρα, Αίγιο, Κοζάνη, Κάρυστος, Νάουσα, Πωγωνιανη, περιοχή Βόλου, Αργολίδα, Γιαννιτσά, Ικαρία, Σκάλα Λακωνίας, Καλαμάτα, Οίτυλο, Σπάρτη.

Στο Ενοποιητικό Συνέδριο του Ιουλίου 1946 πήραν μέρος περίπου 350-400.  Όσοι άντεξαν κράτησαν στην τρομοκρατία που εξαπολύθηκε μετά τον πόλεμο. Πολλοί πήγαν στη Μακρόνησο και άλλες εξορίες. Αλλά αυτή είναι μια άλλη ιστορία.

Οι Τροτσκιστές είναι από τις ελάχιστες ομάδες στην ιστορία που έζησαν και επιβεβαιώθηκαν. Μια μικρή, απέραντα μικρή μειοψηφία που κράτησε ζωντανές ορισμένες επαναστατικές ιδέες. Πολλές φορές με ανεξήγητη δύναμη, ενώ άλλα μεγαλύτερα ρεύματα έσβησαν, διαλύθηκαν. Από τη συνεχή μελέτη που έκαναν πίστευαν ότι θα δικαιωθούν. Έζησαν και είδαν οι νεότεροι, τη μεγάλη χώρα που έγινε η επανάσταση «που συγκλόνισε τον Κόσμο» και είχε περάσει στα χέρια του  σταλινισμού  να διαλύεται το 1989-90 χωρίς κανείς να την υπερασπίσει. Μπορεί η ιστορία που δεν είναι ευθύγραμμη, να πισωγύρισε, αλλά είναι σίγουρο ότι οι τροτσκιστικές αναλύσεις ήταν σωστές σε γενικές γραμμές. Πολλοί σκοτώθηκαν, άλλοι έμειναν πίσω, μερικοί κουράστηκαν, νέοι τους αντικατέστησαν. Ταλαιπωρήθηκαν πολύ. Όμως είναι σίγουρο ότι είχαν δίκιο.

Θα ήθελα να κλείσω αυτήν την αναφορά στον Τροτσκισμό της Κατοχής με ένα εκπληκτικό γεγονός. Το 1945 μετά την ήττα του Δεκεμβριανού κινήματος και την υπογραφή της Συμφωνίας της Βάρκιζας, όταν πλέον κυριάρχησε η αντίδραση στην Ελλάδα , οι Τροτσκιστικές οργανώσεις βρέθηκαν σε μια άλλου είδους δύσκολη θέση. Η αστυνομία και οι παρακρατικές οργανώσεις δεν τους χαρίστηκαν στο κυνηγητό και τις καταδιώξεις. Κι αυτές αποδεκατισμένες από τις εκτελέσεις, όχι μόνο των στρατευμάτων Κατοχής, αλλά και ιδιαίτερα των σταλινικών, αντιμετώπισαν ένα ιδιόμορφο πρόβλημα. Οι αρχές, παρόλο που τους κυνηγούσαν , ζητούσαν μηνύσεις εναντίον των εκτελεστών που ανήκαν στην ΟΠΛΑ και την Πολιτοφυλακή. Οι οικογένειες των εκτελεσθέντων θα μπορούσαν έτσι να στηρίξουν ένα αίτημα για «σύνταξη εκτελεσθέντος». Τότε οι περισσότερες οικογένειες ήταν πάμπτωχες. Η θέση τους είχε χειροτερέψει με την εκτέλεση του πατέρα, άντρα, αδελφού. Όμως οι οργανώσεις πήραν απόφαση να ζητήσουν από τις οικογένειες να μην κάνουν μηνύσεις κατά των εκτελεστών που πολλές φορές τους γνώριζαν προσωπικά. Οι δολοφονίες θεωρήθηκαν σαν ενδοταξική διαμάχη μεταξύ των εργατικών οργανώσεων και δεν θα έπρεπε να δώσουν επιχειρήματα στον ταξικό εχθρό να χτυπήσει το εργατικό κίνημα. Δεν είχαν κανένα άλλο αντάλλαγμα να δώσουν στις οικογένειες. Ούτε υλική βοήθεια, ούτε   σημαντική βοήθεια συμπαράστασης, μιας και η αντίδραση συλλήβδην έβριζε και συκοφαντούσε κάθε αγωνιστή της εργατικής τάξης. Ο δε σταλινικός τύπος, πανίσχυρος στο αριστερό κίνημα, εξακολουθούσε να βρίζει τους αγωνιστές της άκρας αριστεράς, τροτσκιστές, αρχειομαρξιστές, παλαιά μέλη του ΚΚΕ, άλλων οργανώσεων και μεμονωμένα άτομα που διαφωνούσαν με την επίσημη πολιτική των σταλινικών.

Δίλημμα τραγικό για τις οικογένειες. Απ’ ότι γνωρίζω, ύστερα από τις επισκέψεις των αντιπροσώπων των οργανώσεων, που τους εξηγούσαν τη θέση, καμμιά οικογένεια δεν υπέβαλε  μήνυση. Καμμιά δεν στράφηκε προσωπικά ακόμη και εναντίον ιδιαίτερα εγκληματικών τύπων, για να μη θίξουν το συνολικό κίνημα. Τους θεώρησαν κι αυτούς, αν και εκτελεστές, θύματα της σταλινικής θηριωδίας.

Οι εκτελεσθέντες αγωνιστές έχουν δικαιωθεί. Αλλά είναι καλό να υπενθυμίζεται κάθε φορά πόσο ο φανατισμός μιας κλίκας μπορεί να καταστρέψει ολόκληρο κίνημα.

 

14.1.2014                                

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΛΙΒΙΕΡΑΤΟΣ

Πηγή: Ινστιτούτο Πολιτικών και Κοινωνικών Ερευνών "Παντελής Πουλιόπουλος"